Ulusal Rahim Ağzı Kanseri Taramaları Bilgilendirme Yazısı

(T.C. Sağlık Bakanlığı)

 

Birinci basamak sağlık kuruluşlarında pap-smear testi ile yürütülmekte olan toplum tabanlı serviks kanseri tarama programı 2014 yılında yenilenerek, pap-smear testine HPV-DNA testi eklenmiştir. Hâlihazır da ulusal serviks kanseri taraması; Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM) ve buna bağlı Kanser Erken teşhis Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM) ile Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM), 30-65 yaş arası kadınlara 5 yılda bir yapılan servikal HPV-DNA testi ile sürdürülmektedir.

​

Tarama sürecinde;

• Her başvurandan pap-smear ve HPV DNA olmak üzere 2 örnek alınmakta

• Kişilerin önce HPV DNA örneğine bakılmakta;

  • HPV DNA negatif ise 5 yıl sonra test tekrarı (bu kişilerin pap-smearına bakılmıyor)

  • HPV DNA pozitif ise;

    • HPV tiplendirilmekte (13 yüksek riskli HPV tipi tek tek) ve

      • Sonuç raporlarında 16 ve 18 belirtilmekte, bunların dışında kalan 11 tip ise (31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68 ) “Diğer” olarak belirtilmektedir.

    • Pap-smear değerlendirilmektedir (çift kör).

    • ​

Testleri değerlendirmek için Ankara ve İstanbul’da iki tane referans laboratuar kurulmuştur. Laboratuarlarda, insan hatasını en aza indirecek şekilde, tam otomatik dünya standartlarında cihazlar kullanılmaktadır. Uluslararası kalite standartlarına göre iç ve dış kalite kontrolü yapılmaktadır. Taramada kullanılan moleküler teknik, servikalpreinvaziv lezyon tespit etmede klinik olarak valide edilmiş, Meijer (IJC, 2009) kriterlerini karşılayan 4 ticari preperattan biri olan HibridCapture 2 tekniğidir (HC2). HC2, klinik olarak önemi bulunan servikal HPV enfeksiyonlarını tespit etmede %97 sensitifken diğer tekniklerin sensitivitesi %92 civarındadır. Ayrıca literatürde en fazla sayıda klinik uygulaması bulunan HC2 tekniği altın standart kabul edilmektedir.

​

Serviks kanseri taramasında tarama testi pozitif olan olguların yönetiminde bilimsel öneri; Avrupa ve Amerika rehberlerinde olduğu gibi; olgunun HPV sonucu, HPV tipi ve servikal sitoloji sonuçlarıyla birlikte değerlendirilmesi, takip edilmesi ya da kolposkopi ile daha ileri tetkiki yönündedir. Türk Jinekolojik Onkoloji ve Türk Kolposkopi ve Servikal Patolojiler Derneklerinin genel önerisi;

​

• Sitolojisi normal (İntraepitelyal lezyon veya kanser açısından negatif) yüksek riskli HPV pozitif olguların sadece HPV tip 16 ve 18 pozitifliğinde kolposkopi yapılmasıdır. Diğer olgular için bir yıl sonra HPV ve sitolojinin tekrar bakılması yeterlidir.

• Herhangi bir yüksek riskli HPV pozitif, sitoloji ASC-US ve üzeri olgularda kolposkopi gerekmektedir.

 

Mevcut uygulamalarda HPV-DNA testi pozitif tespit edilerek, teşhis için ileri merkeze sevk edilen olgulara tekrar HPV-DNA testi yapıldığı izlenmektedir. Farklı moleküler tekniklerle yinelenen test sonuçlarında da farklılıklar olmaktadır. Bu durum, hem vatandaşı sıkıntıya sokmakta, hem de kurumlar arasında tutarsızlık olmasına neden olmaktadır.

​

HPV-DNA testi pozitif olan olgunun; tipi dikkate alınarak ya da alınmayarak, sitoloji sonucu malignite işaret etsin ya da etmesin; tekrar HPV-DNA tarama testine tabii tutulması şeklinde bir uygulama yoktur.

 

Tüm taramalarda olduğu gibi (meme kanseri taraması, fenilketonüri taraması, gaitada gizli kan taraması, üçlü test, … vb.) serviks kanseri taramasında da tarama testini tekrar etmek bilimsel olarak yanlıştır ve kamu zararına yol açmaktadır.

​

Sonuçlara HPV-DNA sonucu, ve pozitif olanlarda HPV tipi ve sitoloji raporu birlikte olmak üzere http://hpvtarama.saglik.gov.tr/duyurular/SonucSorgula web adresinden ya da aile hekimi üzerinden ulaşılabilir. Birinci basamaktan sevk edilen hastaların öncelikle her üç sonucunun da bu web adresinden de teyit edilerek değerlendirilmesi, sonra tarama algoritmasında belirtildiği üzere kolposkopi yapılması ya da takibe alınması gerekmektedir.